ΛΑΝΚΑΒΑΤΑΡΑ ΣΟΥΤΡΑ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ μέρος (iv)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

IV

Η Χρονολογία της Λάνκα

Όπως και με τα άλλα Βουδδικά κείμενα, είναι τελείως αδύνατον με τις παρούσες γνώσεις μας για την ιστορία της Ινδίας να καθορίσουμε την ηλικία της Λάνκα. Εκείνο που είναι βέβαιο, είναι ότι συντάχθηκε πριν από το 443 μ.Χ., όταν, όπως αναφέρεται, επιχειρήθηκε η πρώτη κινέζικη μετάφραση. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το όλο κείμενο, όπως το έχουμε σήμερα, υπήρχε ήδη τότε, γιατί γνωρίζουμε ότι οι μετέπειτα μεταφράσεις που έγιναν το 513 και το 700 με 704 μ.Χ. περιλάμβαναν το Νταράνι και το τμήμα του Σαγκαθακάμ τα οποία έλειπαν από την έκδοση του 443 (Χειρόγραφο Σουνγκ). Περαιτέρω, το κεφάλαιο για την κρεοφαγία υπέστη επίσης ορισμένες τροποποιήσεις, ιδιαίτερα στην έκδοση του 513 (Χειρόγραφο Γουέι).

Ακόμη και με το κείμενο το οποίο υπήρχε πριν από το 443 μ.Χ. δεν γνωρίζουμε πώς εμφανίσθηκε, γιατί είναι μάλλον βέβαιο ότι δεν ήταν εξ αρχής γραμμένο σαν μία πλήρης εργασία όπως γράφουμε σήμερα ένα βιβλίο. Ορισμένα μέρη του κειμένου πρέπει να είναι παλαιότερα από άλλα, αφού δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κατά καιρούς έχουν προστεθεί, αρκετές φορές, διάφορα εδάφια εκ των υστέρων. Τα περιεχόμενα, ως έναν κάποιο βαθμό, μπορούν να δώσουν μία ένδειξη για την ηλικία του κειμένου, αλλά εξαιτίας της δυσκολίας στο ξεχώρισμα ενός μέρους από το άλλο από την άποψη της αυτούσιας κριτικής, η επιχειρηματολογία που προκύπτει, από την λεπτομερή εξέταση, ανάλυση και αξιολόγηση των περιεχομένων, όσον αφορά τη χρονολογία, είναι πολύ αμφιβόλου χαρακτήρα. Εφόσον πρακτικά δεν έχουμε τη γνώση των ιστορικών περιστάσεων υπό τις οποίες έχουν παραχθεί τα Βουδδικά κείμενα το ένα κατόπιν του άλλου στην Ινδία ή κάπου αλλού, όλες μας οι δηλώσεις έχουν λίγο-πολύ το χαρακτήρα μίας ευφυούς εικασίας. Αυτά που μπορούμε να ειπούμε είναι ότι η Λάνκα δεν είναι μία πραγματεία που δόθηκε άμεσα από τον ιδρυτή του Βουδδισμού, ότι είναι μία πιο όψιμη σύνθεση από τις Νικάγιας ή τις Αγκάμας, η οποία, επίσης, εμφανίσθηκε κάποια εποχή μετά τον Βούδδα, ότι όταν οι στοχασμοί της Μαχαγιανα άρχισαν να αποκρυσταλλώνονται στη Βόρειο όσο και στη Νότιο Ινδία, πιθανώς κατά την περίοδο της Χριστιανικής εποχής ή ακόμη νωρίτερα, ο συνθέτης ή οι συνθέτες άρχισαν να συγκεντρώνουν εδάφια καθώς τα συναντούσαν, στη μελέτη τους επί της Μαχαγιανα, τα οποία, τελικά, κατέληξαν στο Βουδδικό αυτό κείμενο που τώρα είναι γνωστό υπό τον τίτλο Λανκαβατάρα Σούτρα.

Μερικές Παρατηρήσεις που Αφορούν το Κείμενο

Ορισμένες αντικανονικότητες της κατακλείδας των κεφαλαίων πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν σε αυτήν εδώ την παρουσίαση. Γενικά, οι κατακλείδες αυτές δείχνουν ότι τα κεφάλαια είναι τα μέρη μίας σύνθετης Σούτρας και ανήκουν σε αυτήν αλλά στην περίπτωση της Λάνκα, μερικές κατακλείδες είναι μάλλον ενός ανεξάρτητου χαρακτήρα, και οι σχέσεις τους με το κείμενο δεν είναι καθόλου σαφείς. Για παράδειγμα:

Κεφάλαιο I — «Πρώτο Κεφάλαιο γνωστό σαν η πρόσκληση του Ραβάνα».

Κεφάλαιο II — «Εδώ Τελειώνει το Δεύτερο Κεφάλαιο, Γνωστό σαν η Συλλογή Όλων των Ντάρμας σε 36.000 (σλόκας) Λανκαβατάρα».

Κεφάλαιο III —«Εδώ Τελειώνει το Τρίτο Κεφάλαιο για την Παροδικότητα στην Λανκαβατάρα, μία Σούτρα Μαχαγιανα».

Κεφάλαιο IV —«Εδώ Τελειώνει το Τέταρτο Κεφάλαιο για την Πραγμάτωση».

Κεφάλαιο V —«Εδώ Τελειώνει το Πέμπτο Κεφάλαιο για την Μονιμότητα και την Παροδικότητα του Ταθαγκάτα».

Κεφάλαιο VI —«Εδώ Τελειώνει το Έκτο Κεφάλαιο για το Στιγμιαίο».

Κεφάλαιο VII —«Εδώ Τελειώνει το Έβδομο Κεφάλαιο για την χωρίς- Εγώ-κατάσταση».

Κεφάλαιο VIII —«Εδώ Τελειώνει το Όγδοο Κεφάλαιο για την Κρεοφαγία από τη Λανκαβατάρα. η οποία είναι η Ουσία Όλων των Διδασκαλιών του Βούδδα».

Κεφάλαιο IX —«Εδώ Τελειώνει το Ένατο Κεφάλαιο, γνωστό ως Νταράνι, στη Λανκαβατάρα».

Αυτές οι αντικανονικότητες, σε μία τουλάχιστον περίπτωση, δείχνουν ότι υπήρχε μία μεγαλύτερη Λάνκα που περιείχε 36.000 σλόκας,^[5] όπως αναφέρεται στις σημειώσεις του Φα-Τσάνγκ ^[6] και σε μία άλλη περίπτωση όπου η Λάνκα ήταν επίσης γνωστή, ή περιείχε ένα κεφάλαιο γνωστό, σαν την «Ουσία Όλων των Διδασκαλιών του Βούδδα» το οποίο είναι, πράγματι, ένα είδος υποτίτλου που είχε δοθεί στον τέταρτο τόμο της Κινέζικης Λάνκα από τον Γκουναμπάντρα (Χειρόγραφο Σουνγκ), 443 μ.Χ.

Το τμήμα των Γκάθας ονομαζόμενο «Σαγκαθακάμ» παρουσιάζει ασυνήθιστες δυσκολίες. Εφόσον η πρώτη κινέζικη μετάφραση από τον Γκουναμπάντρα δεν το περιείχε, επομένως, είναι πάρα πολύ πιθανόν ότι δεν περιείχετο στο κείμενο της Λάνκα. Αλλά το γεγονός ότι και η ερμηνεία Γουέι και η Σανσκριτική έκδοση περιλαμβάνει όχι μόνο τους στίχους που ανήκουν καθαρά στο Σαγκαθακάμ αλλά και ορισμένους από εκείνους που έχουν ήδη παρουσιασθεί στο πεζό τμήμα του έργου[7] υπονοεί την ύπαρξη ενός μεγαλύτερου ή πληρέστερου κειμένου της Λάνκα όπου όλοι αυτοί οι στίχοι του Σαγκαθακάμ θα πρέπει να ήταν ενσωματωμένοι στο πεζό της τμήμα, το οποίο, επομένως, πρέπει φυσικά να ήταν πολύ μεγαλύτερο από αυτό της υπάρχουσας Λάνκα— ίσως κάτι σαν και εκείνο που περιλαμβάνει 36.000 σλόκας. Στο Σαγκαθακάμ υπάρχουν πολλοί στίχοι οι οποίοι χωρίς τα ανταποκρινόμενα πεζά τους εδάφια είναι πολύ σκοτεινοί για να ερμηνευθούν διανοητικά. Οι στίχοι, γενικά, χρησιμεύουν για την απομνημόνευση των κυριοτέρων θεωριών και μερικές φορές δεν έχουν καμμία έννοια αν θεωρηθούν ξεχωριστά, γιατί μερικές λέξεις-κλειδιά είναι ρυθμικά κανονισμένες μόνο για να διευκολύνουν τη μνήμη.

Στο Σανσκριτικό κείμενο, το Σαγκαθακάμ αρχίζει με την ακόλουθη στάντζα:

«Αφουγκράσου την εξαίσια διδαχή της Μαχαγιανα,

Που διακηρύσσεται σ’ ετούτη τη Λανκαβατάρα Σούτρα, Συντεθημένη με πολύτιμους στίχους,

Διδαχή που διαλύει το δίκτυ κάθε φιλοσοφίας».

Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό ότι σημαίνει πως το Σαγκαθακάμ είναι το μέρος εκείνο της Λάνκα το οποίο έχει συντεθεί από τους στίχους, δηλαδή οι στίχοι έχουν ληφθεί από ολόκληρο το κείμενο της Λάνκα. Αυτό υποδεικνύει επίσης και ο όρος σαγκαθακάμ, γιατί σημαίνει «εκείνο με τους στίχους». Αλλά σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να υποβληθούν οι ακόλουθες ερωτήσεις:

Αν υπήρχε μία μεγαλύτερη σε έκταση Λάνκα περιλαμβάνουσα όλους αυτούς τους στίχους του Σαγκαθακάμ στο σώμα του κειμένου, ή αν υπήρχε μία Λάνκα με μόνους τους στίχους και σαν ένα ξεχωριστό κείμενο, το οποίο αργότερα τοποθετήθηκε μαζί με την παρούσα, όλοι αυτοί οι στίχοι μπορούν να θεωρηθούν σαν ένα σύνολο που ανήκει στην ίδια περίοδο; Αν είναι έτσι, τί προκάλεσε την εξαφάνιση των πεζών εδαφίων τα οποία συνόδευαν τους στίχους που τώρα υπάρχουν μόνο στο Σαγκαθακάμ; Δεν υπάρχει πιθανότης να έχουν προστεθεί αργότερα μερικοί στίχοι ανεξάρτητα από το κείμενο; Υπάρχουν μερικές αποδείξεις για τέτοιες προσθήκες όπως μπορούμε να ιδούμε, για παράδειγμα, στην αντίληψη για το Σαμπογκακάγια (γκάθα 384) και για την ένατη Βιζνάνα (γκάθα 13), οι οποίοι είναι σίγουρα μεταγενέστεροι. Η λύση γι’ αυτές και για μερικές άλλες, πιθανές, ερωτήσεις, είναι να τις αφήσουμε για κάποια μελλοντική περίοδο όταν θα έχουν εξακριβωθεί όλες οι περιστάσεις που μπορούν να μας οδηγήσουν σχετικά με την παραγωγή των Βουδδικών Σούτρας Μαχαγιανα και Χιναγιανα στις διάφορες περιοχές της Ινδίας.

Ο καλύτερος τρόπος μελέτης της Λάνκα, όπως αναφέρω και στο βιβλίο μου Σπουδές, είναι το να κοπεί το όλο κείμενο σε πολλά κομμάτια ^[8] όπως το επιτρέπει η έννοια και να θεωρηθεί το κάθε κομμάτι ότι εκφράζει πλήρως μία κύρια σκέψη της φιλοσοφίας του Βουδδισμού Μαχαγιανα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, έτσι όπως είναι κομμένα τα κομμάτια μπορεί να φανούν ότι αντιτίθενται σε κάποια άλλα. Σε τέτοιες περιπτώσεις μία ύψιστη αρχή θα βρεθεί κάπου αλλού (σε κάποιο τρίτο κομμάτι) που θα ενοποιεί αρμονικά τις δύο αντιτιθέμενες έννοιες. Γιατί, τελικά, στη Λάνκα δεν υπάρχει παρά μία ύψιστη αλήθεια της οποίας όλες οι άλλες (εκδοχές) είναι οι πολυάριθμες όψεις (της) αντιμετωπιζόμενες από διαφορετικά πρίσματα (της εξετάζουσας) σκέψης.

Σκέφθηκα να επεξεργαστώ το Σαγκαθακάμ με έναν παρόμοιο τρόπο, χωρίζοντας το σε πολλές ομάδες στίχων, όπου κάθε μία από τις οποίες να αφορούσε ενδεχομένως ένα θέμα. Αλλά όντας οι στίχοι πολύ μεστοί και συχνά απλώς μνημονικοί, το να τους χωρίσει κανείς σε ομάδες και να τις θεωρήσει σαν περιέχουσες τόσο πολλές σαφείς σειρές σκέψης, είναι, πράγματι, πολύ τολμηρό. Όπως επισημάναμε στις περιπτώσεις επανάληψης, της απαντώμενης τόσο συχνά στο Σαγκαθακάμ, οι στίχοι δεν έχουν μεταφερθεί με σταθερή σειρά από το κείμενο, δηλαδή, δεν βρίσκονται πάντα στο Σαγκαθακάμ με την ίδια σειρά που υφίστανται στο ίδιο το κείμενο, ούτε είναι πλήρεις. Μερικές φορές ένας απλός στίχος αποσπάται από την ομάδα που ανήκει στο κυρίως κείμενο και καταχωρείται σε μία απροσδόκητη σύνδεση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, σκέφθηκα ότι είναι σοφότερο να αφήσει κανείς το Σαγκαθακάμ όπως είναι και να μην τακτοποιήσει τους στίχους καθ’ ομάδες μέχρις ότου αποκτήσουμε ακριβέστερες πληροφορίες σχετικά με την ιστορική εξέλιξη αυτού του μέρους της Λάνκα.

Για να ειπούμε την αλήθεια, το Σαγκαθακάμ είναι ένα περίεργο μίγμα όπου θέματα ουδόλως αναφερόμενα στο πεζό μέρος είναι σε αντιπαράθεση με εκείνα τα οποία δεν έχουν, κατά την αντίληψη μου, ιδιαίτερη σχέση με τη Λάνκα. Τέτοια θέματα είναι εκείνες οι ιστορικές αφηγήσεις αναφορικά με τον Βυάσα, τον Κατυαγιανα, τον Ναγκαχβάγια κ.λπ., και εκείνες που σχετίζονται με τη μοναστηριακή ζωή. Και επιπλέον στο Σαγκαθακάμ υπάρχουν μερικά εδάφια τα οποία πρέπει να θεωρηθούν σαν μεταγενέστερες προσθήκες. Για παράδειγμα, όταν αναφέρεται στις οκτώ ή στις εννέα ιδιαίτερες Βιζνάνας (γκάθα 13), στους δύο τύπους της Αλάγια (γκάθα 59), στο τριπλό σώμα (γκάθα 434), στους τριάντα έξι Βούδδας (γκάθα 380) κ.λπ., προφανώς αυτές είναι μεταγενέστερες ενσωματώσεις. Το Σαγκαθακάμ χρειάζεται περισσότερη μελέτη από την άποψη της κριτικής του κειμένου και από την άποψη επίσης της θεωρητικής, φιλολογικής και μοναστικής ιστορίας.

Η Ιστορία της Μεταβίβασης της Λάνκα

Στο βιβλίο που ονομάζεται 楞伽師資記, «Πρακτικό του Δασκάλου και του Οπαδού [στη Μεταβίβαση] της Λάνκα», το οποίο είναι ένα από τα ευρήματα του Τουνγκ-χουάνγκ, έχει καταγραφεί η γραμμή της μεταβίβασης της Λάνκα. Ο συγγραφέας淨覺, Σινγκ-σουέχ, ζώντας πιθανόν στις αρχές του όγδοου αιώνα, ταυτίζει προφανώς τον Βουδδισμό Ζεν με τη διδασκαλία της Λάνκα, γιατί θεωρεί σαν Πατέρες της μεταβίβασης της Λάνκα εκείνους του Βουδδισμού Ζεν. Θεωρεί τον Γουναμπάντρα, τον μεταφραστή του Χειρογράφου Σουνγκ ή της τετράτομης Λάνκα, σαν τον πρώτο Πατέρα του Ζεν στην Κίνα, και όχι τον Μποντιντάρμα όπως. γενικώς, αναγνωρίζεται από τους ιστορικούς του Ζεν. Σε αυτό ο συγγραφέας μπορεί να είναι σωστός, γιατί στην εποχή του δεν υπήρχε ακόμη ανεξάρτητη σχολή η οποία κατόπιν να γίνει γνωστή σαν «Ζεν», και αυτό που αντιπροσώπευε αυτή την κίνηση δεν ήταν τίποτε περισσότερο από τη μελέτη της Λάνκα. Επιπλέov, ο Σινγκ- σουέχ ανήκε στη σχολή του Σουάν-τσε (玄賾) και του Σεν- σιού (神秀) η οποία υποστήριζε τη Λάνκα σε αντίθεση με τον ανταγωνιστή τους Χούϊ-νεγκ 慧能 ο οποίος υποστήριζε τη Βαζρακεντίκα Σούτρα (ή Σούτρα Αδαμαντοκόπτης). Το βιβλίο του Σινγκ-σουέχ είναι ένα από τα πολυτιμότερα τεκμήρια για τους σπουδαστές της ιστορίας του αρχέγονου Βουδδισμού Ζεν στην Κίνα.[9] Περιέχει πάρα πολλές πληροφορίες σαφούς χαρακτήρος όσον αφορά τους Πατέρες του Ζεν, των οποίων οι διδασκαλίες και τα ανάλεκτα υπήρξαν τόσο πολύ καιρό κρυμμένα στο σκοτάδι. 

Υπάρχει άλλη μία εξίσου πολύτιμη ιστορία του Βουδδισμού Ζεν η οποία ανακαλύφθηκε επίσης στο σπήλαιο του Τουνγκ- χουάνγκ. Η ιστορία αυτή έχει τίτλο 歷代法寶記 «Αρχείο της Διαδοχής του θησαυρού του Ντάρμα». Αυτό γράφτηκε προφανώς για να ανταγωνιστεί τη θέση του 楞伽師資記, γιατί επιμένει ότι ο πρώτος Πατέρας της Λάνκα σαν εκπρόσωπος του θησαυρού του Ντάρμα υπήρξε ο Μποντιντάρμα και όχι ο Γκουναμπάντρα, ο οποίος ήταν ένας απλός μεταφραστής και όχι ο αποκαλύψας το εσωτερικό νόημα της Σούτρας. Επομένως, η ιστορία του Βουδδισμού Ζεν στην Κίνα, η οποία είναι ο «θησαυρός του Ντάρμα», θα πρέπει να αρχίζει στην κυριολεξία με τον Μποντιντάρμα. Ο συγγραφέας του έργου «Αρχείο της Διαδοχής του Θησαυρού του Ντάρμα» ανήκει προφανώς στη σχολή του Χούι-νεγκ.

Η ανακάλυψη αυτών των δύο σημαντικών έργων για το Ζεν, μαζί με τα Αποφθέγματα του Σεν-χούι 神會語錄, τα οποία εξεδόθησαν το 1930 από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Πεκίνου κ. Χου Χσι 胡適, μαζί με τις εύστοχες κριτικές σημειώσεις του, ρίχνουν άπλετο φως επάνω στις πρώιμες σελίδες της ιστορίας του Ζεν στην Κίνα. Καθώς μία λεπτομερής συζήτηση επί του θέματος αυτού δεν ανήκει σε αυτόν εδώ το χώρο, επιφυλάσσομαι ως προς αυτήν για το βιβλίο μου Δοκίμια στον Βουδδισμό Ζεν, τόμος II.

Η Παρούσα Αγγλική Μετάφραση

Όσον αφορά την αγγλική μετάφραση της Σούτρας, απεφάσισα, έπειτα από πολύ δισταγμό, να τη δημοσιεύσω με όλες τις υφιστάμενες, αρκετές, ατέλειες της. Είναι μία τολμηρή απόπειρα από την πλευρά του μεταφραστή να προσπαθήσει να αποδώσει μερικές από τις βαθύτερες σκέψεις που γαλούχησαν την Ανατολή, σε μία γλώσσα που δεν είναι η μητρική του. Αλλά η ιδέα του είναι ότι αν κάποιος δεν έκαμε μία πρώτη απόπειρα, μολονότι φτωχή και ελαττωματική, οι πολύτιμοι λίθοι μπορεί να παρέμεναν κρυμμένοι, άγνωστοι για τον κόσμο, εκτός από τους λίγους ειδήμονες, και αυτό ίσως για (ένα) χρονικό διάστημα πέραν του δέοντος. Και έτσι τα πράγματα εξελίσσονται. Όπως απεικονίστηκε στη μακρά ιστορία των κινέζικων μεταφράσεων των Βουδδικών κειμένων, πρέπει να έγιναν αρκετές απόπειρες πριν πάρει το έργο την οριστική του μορφή. Επί του παρόντος υπάρχουν τρεις κινέζικες μεταφράσεις της Λάνκα και μία Θιβετανική· από τις κινέζικες, η πρώτη παρουσιάζει πολλά ίχνη ανωριμότητας όταν συγκρίνεται με την τρίτη. Μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι Κινέζοι μελετητές προσπαθώντας να ελέγξουν τις μεταφράσεις. Η μετάφραση του Χειρογράφου Τ’ανγκ δεν θα μπορούσε ίσως να ήταν τόσο τέλεια, όπως είναι, αν δεν είχαν προηγηθεί οι άλλες δύο, ή ίσως και τρεις, προσπάθειες.

Προσπάθησα όσο μπορούσα να κάμω τη μετάφραση μου όσο το δυνατόν πιο κατανοητή για τους αναγνώστες μου. Αν προσπαθούσα να είμαι πιο φιλολογικός, θα ήταν αρκετά δυσνόητη. Οι τρόποι της έκφρασης είναι τόσο διαφορετικοί στη Σανσκριτική γλώσσα. Υπάρχουν ακόμη πολλά σκοτεινά εδάφια τα οποία απέτυχα να ερμηνεύσω έτσι που να με ικανοποιούν. Αυτές οι ασάφειες βρίσκονται περισσότερο στο Σαγκαθακάμ, γιατί οι στίχοι προϋποθέτουν πολλή γνώση του υλικού που αυτοί επεξεργάζονται, και αυτή η γνώση έχει σαν συνέπεια, επί του παρόντος, πολύ περισσότερη ευρυμάθεια και διανοητική ενάργεια από όση ο υποφαινόμενος μεταφραστής μπορεί να έχει. Το Σαγκαθακάμ δεν είχε ποτέ κανένα κινέζικο σχόλιο, και το γεγονός αυτό προσθέτει ακόμη περισσότερες στις ήδη υπάρχουσες δυσκολίες. Οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες μελετητές επέλεξαν, προφανώς χάριν συντομίας, το τετράτομο κείμενο του Γκουναμπάντρα για τη μελέτη τους, και έτσι το Σαγκαθακάμ αναπόφευκτα παραλείφθηκε.

Το ίδιο το Σανσκριτικό κείμενο, όπως το έχουμε, απέχει από του να είναι τέλειο, και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έκδοση του Νάντζο χρειάζεται πολλές διορθώσεις προκειμένου να αποδώσει μία πιο κατανοητή ανάγνωση. Ακόμη και με αυτό, ωστόσο, οτιδήποτε αδυναμίες, ελλείψεις, ελαττώματα και αν έχει, είμαστε ευγνώμονες στον εκδότη, ο οποίος έκαμε το κείμενο πιο αποδεκτό από το κοινό παρά ποτέ άλλοτε.

Στην ανάγνωση του κειμένου δεν ακολούθησα πιστά τον Νάντζο. Σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποίησα τη δική μου κρίση όταν θεωρούσα ότι η έννοια γίνεται έτσι πιο καθαρή. Στο ξεχώρισμα των παραγράφων επίσης συχνά αγνόησα τον Νάντζο. Όπως αναφέρω στο βιβλίο μου Σπουδές, η Λάνκα είναι ένα ύψιστα χαοτικό κείμενο, και υπάρχουν επίσης μερικά εδάφια τα οποία έχουν παραβιάσει τη σειρά τους σε λανθασμένες θέσεις όπου δεν ανήκουν.

Από αυτή την άποψη, η ερμηνεία Τ’ανγκ δίδει στο σύνολο την καλύτερη απόδοση της Λάνκα. Ενώ το αρχικό προσχέδιο της μετάφρασης Τ’ανγκ έγινε από τον Σιξανάντα, η τελική επεξεργασία έγινε από τον Φα-τσάνγκ, τον μεγάλο δάσκαλο της φιλοσοφίας της Αβαταμσάκα, με την οποία η Λάνκα έχει την πιο στενή σχέση. Όταν αντιμετώπιζα δυσκολίες κατά την πορεία της αγγλικής μου μετάφρασης από το Σανσκριτικό κείμενο, ακολουθούσα αρκετά συχνά την παραλλαγή Τ’ανγκ, αν και κάτι τέτοιο δεν επισημαίνεται με ιδιαίτερα μεγάλη συχνότητα.

---

     [5]    Προταθείσα από τον κ. Χοκέι Ιντζούμι.

     [6]    Βλ. Σπουδές στη Λανκαβατάρα Σούτρα, σ. 42

     [7] Αυτοί έχουν συστηματικά αποκλεισθεί από το Χειρόγραφο Τ’ανγκ.

     [8]    Στην παρούσα μετάφραση αυτή η διαίρεση σε κομμάτια σημειώνεται με λατινική αρίθμηση, η οποία διατρέχει ολόκληρο το κείμενο αυξανόμενη προοδευτικά, εκτός από τα κεφάλαια Ραβάνα, Κρεοφαγία και Νταράνι, στα οποία μία τέτοια διαίρεση δεν είναι απαραίτητη.

    [9]  Το βιβλίο επιμελήθηκε σχετικά πρόσφατα ο Κιν Κυουκέι, ένας βιβλιοθηκάριος αποσπασμένος στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, και δημοσιεύθηκε στο Πεκίνο. Αυτός κατόρθωσε να κάμει αυτήν την έκδοση βοηθούμενος από τον καθηγητή Χου Χσι. ο οποίος είναι ο κάτοχος των φωτογραφικών αντιγράφων του αυθεντικού Χειρογράφου του που διασώζεται στο Βρετανικό Μουσείο και στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Μία κολλοειδοτυπική ανατύπωση του Χειρογράφου του 楞伽師資記 Λονδίνου, η οποία δεν είναι τόσο πλήρης όπως είναι το Χειρόγραφο των Παρισίων, παρόλο που είναι πολύ πιό ευανάγνωστη από αυτό το τελευταίο, δημοσιεύθηκε από τον καθηγητή Κέικι Γιαμπούκι της Ιαπωνίας, στη συλλογή του των Χειρογράφου Τουνγκ-χουάνγκ, με τον τίτλο 嗚沙餘韻, «Αντίλαλοι της Ερήμου», 1930.